Библи бол гайхамшигтай ном. Юуны түрүүнд, энэ нь Бүтээгч Бурхан Өөрөө энэ номыг урамшуулан бичүүлсэн гэж мэдэгддэг бөгөөд тиймээс түүхэн үйл явдлуудыг үнэн зөвөөр тэмдэглэсэн гэж үздэг.
Гэвч олон хүний хувьд энэ нь асуулт үүсгэдэг — ялангуяа Библийн анхны ном болох Эхлэл-ийн эхний бүлгүүдийн талаар. Эхлэл ном нь Адам ба Евагийн бүтээлийг, мөн тэднийг диваажин төст газар амьдрах үед Диаволын уруу таталт хэрхэн гарсан тухай өгүүлдэг. Үүний дараа Ной дэлхий даяар болсон үерийг даван гарсан тухай түүх үргэлжилдэг.
Өнөө үед олон хүн эдгээр үйл явдлуудыг зүгээр л бусад эртний домог мэтээр хүлээж авдаг.
Мянга мянган жилийн өмнө хятад бичгийн системийг хөгжүүлж байх үед, тэр үеийн эртний хятад хүмүүс болон Күнз хүртэл энэ асуултад гэрэл тусуулж болохуйц гэрчлэл үлдээсэн байдаг. Эдгээр эх сурвалжууд нь Библийн Эхлэл номд өгүүлсэн үйл явдлуудтай нийцэхүйц мэдээллийг хятадын дүрс бичгийн тэмдэгтүүд болон гүн ухааны санаанууд дотроо агуулсан байж болохыг илтгэдэг.
Хятад Хэлний Товч Түүх
Хятадын бичиг үсэг нь Хятадын иргэншлийн эхлэлтэй зэрэгцэн үүссэн бөгөөд энэ нь хамгийн багадаа 4200 жилийн тэртээх түүхтэй. Энэ нь Хятадын бичиг үсэг нь МЭӨ 1500 оны үед Эхлэл номыг эмхэтгэн зассан гэж тооцогддог Мосегоос ойролцоогоор 700 жилийн өмнө хөгжсөн гэсэн үг юм.
Хятадын бичгийг танихгүй хүн ховор — хятад уран бичлэг нь дэлхий дахинд танигдсан. Гэвч олон хүн мэддэггүй нь: хятад үгсийг илэрхийлдэг ханз тэмдэгтүүд нь жижиг дүрсүүд болох төв радикалууд-аас бүрддэг. Энэ нь англи хэлний “fire” ба “truck” гэх мэт энгийн үгсийг нэгтгэн “firetruck” (галын машин) гэх нийлмэл үг бүтээдэг зарчимтай төстэй.
Хятадын бичиг мянган мянган жилийн турш маш бага өөрчлөгдсөн байдаг. Үүнийг бид эртний ваар, яс, ясан эдлэл дээрх бичээсүүдээс баттай мэднэ. Харин 20-р зуунд Хятадын Коммунист Намын удирдлага дор бичгийн хялбаршуулалт хийгдсэн бөгөөд үүний үр дүнд өнөөдөр хэрэглэгддэг хялбаршуулсан болон уламжлалт бичгийн хоёр хэлбэр бий болсон юм.
Хятадын Нийлмэл Үгсийн Нууц
Тиймээс, жишээлбэл, “анх” буюу “first” гэсэн хийсвэр ойлголтыг илэрхийлэх хятад ханз-ыг авч үзье. Энэ ханз нь:
Энэхүү ханз нь энгийн радикалуудын нийлмэл бөгөөд “анхны” гэсэн утгыг илэрхийлдэг. Дээрх зурган дээр радикалуудын тус бүрийн утга ч мөн харуулагдсан байна. Энэ нь ойролцоогоор 4200 жилийн өмнө анхны хятад бичгийн мэргэд үсгийг бүтээхдээ “амьд” + “тоос” + “хүн” гэсэн утгатай радикалуудыг нэгтгэн “анхны” гэсэн ойлголтыг илэрхийлж байсан гэсэн үг юм.
Яагаад? “Тоос” ба “анхны” гэсэн ойлголт хоёрын хооронд ямар байгалийн холбоо байна вэ?
- Холбоо байхгүй мэт санагдана. Гэхдээ энэ асуултыг Библийн Эхлэл номын бүтээлийн түүхтэй зэрэгцүүлэн эргэцүүлж үзвэл сонирхолтой уялдаа гарч ирдэг.
7 ЭЗЭН Бурхан тоос шорооноос хүнийг бүтээж, амин амьсгалыг хамраар нь үлээж оруулахад, хүн амьд оршигч болжээ.
Эхлэл 2:7
Бүтээгч Бурхан анхны хүнийг (Адамыг) тоосноос амь оруулсан юм! Энэ түүх нь “амьд”, “тоос”, “хүн”, “анх” гэсэн ойлголтуудын хоорондын уялдааг илчилж байна.
Харин Хятадын хэл нь Библийн энэ бичвэр бичигдэхээс ядаж 700 жилийн өмнө үүссэн байдаг.
Хятадын Ханз Үгс Доторх Бүтээлийн Түүх
“Тоос” + “амны амьсгаа” + “амьд” гэсэн радикалууд нийлээд “ярих” гэсэн ханзыг бүрдүүлдэг. Харин дараа нь “ярих” нь “алхах” гэсэн радикалтай нэгдэн “бүтээх” гэсэн ханзыг үүсгэдэг.
“Тоос”, “амны амьсгаа”, “амьд”, “алхах” болон “бүтээх” гэсэн ойлголтуудын хооронд төрөлхийн холбоо бий бөгөөд энэ учраас эртний Хятадууд ийм бүтэцтэй ханзыг ашигласан байна. Энэ нь дээр дурдсан Эхлэл 2:7-ийн агуулгатай тун адил төстэй юм.
Цэцэрлэгийн Модод дахь Сулдагч – Хятадын Үгсээр
Энэ төстөл үргэлжилсээр байна. Анхаараарай, “чөтгөр” гэдэг нь цэцэрлэгт нууцаар хөдөлж буй хүнээс үүсдэг гэж үзэж байна. Цэцэрлэг! Цэцэрлэгүүд чөтгөртэй ямар холбоотой вэ? Байгалийн хувьд ерөнхийдөө холбоогүй.
Гэвч эртний хятадууд үүний дараа үгийг илүү нарийвчлан бүтээж, “чөтгөр” гэсэн үгийг “хоёр модтой” нийлүүлэн “сулдагч” гэсэн утга гаргажээ!
Иймээс “хоёр модны хаяанд нуусан чөтгөр” нь сулдагч буюу ятгагч гэсэн утгатай болж байна. Хэрвээ үнэхээр жинхэнэ уруу татагчийг дүрсэлвэл, илүү байгалийн жамаар ярвигтай эмэгтэй эсвэл бусад уруу татам нүгэлтэй холбох байсан биз. Гэтэл яагаад яг хоёр мод гэж? Тэгвэл цэцэрлэгүүд ба моднууд чөтгөр, уруу татагчтай ямар холбоотой вэ?
Одоо үүнийг Эхлэл номын өгүүлэмжтэй харьцуулан үзье:
ЭЗЭН Бурхан дорно зүгт Еденд цэцэрлэг байгуулаад, тэнд өөрийн бүтээсэн хүнийг авчирч тавьжээ….ЭЗЭН Бурхан тэнд янз бүрийн моддыг ургуулсан нь харахад үзэсгэлэнтэй, идэхэд сайхан байв. Тэр цэцэрлэгийн гол дунд бас амин мод хийгээд сайн мууг мэдүүлэгч мод байжээ.
Эхлэл 2:8-9
ЭЗЭН Бурханы бүтээсэн аливаа хээрийн зэрлэг амьтдын дотроос могой хамгийн илүү зальтай байжээ. Тэр могой—Та нарт энэ цэцэрлэгт байгаа бүх модны жимснээс идэж болохгүй гэж Бурхан үнэхээр хэлсэн үү? хэмээн эмэгтэйгээс асуужээ.
Эхлэл 3:1
“Эрмэлзэх” буюу “шунан хүсэх” гэдэг нь дахин “эмэгтэй” ба “хоёр мод”-той холбогддог. Яагаад “эрмэлзэх”-ийг бэлгийн утгаар шууд эмэгтэйтэй холбохгүй, харин хоёр модтой холбосон бэ? Энэ нь байгалийн жамаар илүү зохистой холбоо болох байсан. Гэвч Хятадууд ингэж хийгээгүй байна.
Гэсэн хэдий ч Эхлэл номын өгүүлэмж нь “шунан хүсэх”, “хоёр мод”, болон “эмэгтэй” гэсэн ойлголтуудын хооронд холбоо байгааг харуулдаг.
6 Тэгээд тэр модны жимс нь хүнс болоход шимтэй, нүд булаам, мэргэн ухаантай болгочихмоор, шунал хөдөлгөм сайхан харагдсан тул тэр эмэгтэй түүнээс авч иджээ. Тэр бас өөртэйгөө хамт байсан нөхөртөө өгч, тэр ч иджээ.
Эхлэл 3:6
Агуу Их Үер- Хятад хэлээр
Өөр нэг гайхалтай үгийг авч үзье. Доор “том завь” гэсэн Хятадын ханзийг харууллаа.
Энэ ханзыг бүрдүүлж буй радикалуудыг ажиглаарай:
“Сав” ханзанд найм хүн байдаг гэж дүрслэгдсэн байдаг. Харин 3000 хүн саванд багтах нь логик талаасаа илүү баймаар. Гэхдээ Библийн үерийн түүхэнд Ноа, түүний гурван хүү болон тэдний дөрвөн эхнэр гээд найм хүн Ноагийн завинд орсон гэж тэмдэглэгдсэн байдаг.
Хятадууд Бодит Үйл Явдлуудыг санаж, Мөн Библийн тэмдэглэлтэй ижил төстэйгээр бичиж үлдээсэн
Эхлэл номын эхний өгүүлэмжүүд болон Хятадын бичгийн системийн хооронд гайхалтай төстэй байдал ажиглагддаг. Зарим хүн Хятадууд Эхлэл номыг уншаад түүнээс хуулсан байж магадгүй гэж бодож болох юм. Гэвч Хятадын бичгийн хэлний үүсэл нь Мосегээс дор хаяж 700 жилийн өмнө байсан нь тогтоогдсон билээ.
Давхцал уу? Магадгүй. Гэвч яагаад ийм олон “давхцал” байна вэ? Яагаад Хятадын бичгийн системд Абрахам, Исаак, Иаковын тухай Эхлэл номын дараах өгүүлэмжүүдтэй адил төстэй зүйлс огт байхгүй вэ?
Харин хэрэв Эхлэл ном нь үнэхээр бодит түүхэн үйл явдлуудыг тэмдэглэсэн бол яах вэ? Тэгвэл Хятадууд ч гэсэн, бусад эртний хэл, угсаатны бүлгүүдийн адилаар, Бабелийн цамхагийн (Эхлэл 11-р бүлэг) үеэс гаралтай байж болох юм.
Энэ өгүүлэмжид Төгс Бүтээгч Бурхан хүмүүсийн хэлийг будлиантуулж, тэд бие биеэ ойлгохоо больж, өрх гэрээрээ тусдаа амьдрах болж, улмаар өнөөгийн олон үндэстэн, арьсны өнгө, хэлний ялгаа бий болсон тухай өгүүлдэг.
Үүнээс хойш хэлний бүлгүүд өөрсдийн шинэ хэлээр ярьж эхэлж, Месопотамиас (одоогийн Ирак орчим) дөрвөн зүгт нүүдэллэн тархсан гэж Библид өгүүлдэг.
Хятадууд Бабелиас тархаж, Бүтээл ба Их Үерийн дараахан бичгийн системээ бүтээжээ. Тэр үед эдгээр нь хүмүүсийн саяхан туулсан түүхэн үйл явдлууд байсан бөгөөд хүмүүс тэдгээрийг сайн санадаг байв. Тиймээс тэд “шунал”, “ятгагч” зэрэг хийсвэр ойлголтуудын ханзыг зохиохдоо, тухайн үед дөнгөж тохиолдсон түүхэн явдлуудыг тусгаж ашигласан байна.
Үүнтэй адилаар, “том завь” гэх мэт онцгой нэр томъёонуудыг бүтээхдээ ч өөрсдийн санаж байсан түүхэн үйл явдал дээр тулгуурласан байж болно.
Иймээс Бүтээл ба Их Үерийн өгүүлэмжүүд нь Хятадын соёл иргэншлийн үүсэх эхэн үед тэдний хэлэнд шингэж үлдсэн байна. Цаг хугацаа өнгөрөхийн хэрээр тэд анхны утга учрыг мартаж, зөвхөн тэмдэг хэлбэрээр нь өвлүүлэн үлдээжээ.
Энэ нь Хятадын бичгийн систем ба Библийн Эхлэл номын хоорондын холбоог тайлбарлаж чадах бөгөөд зөвхөн нэг нөхцөлд — хэрэв Эхлэл номын өгүүлэмжүүд бодит түүх бол үнэн.
Күнз ба Тэнгэрийн Сүм дэх Хилийн Тахилгын Нууц
Хятадууд хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн удаан үргэлжилсэн тахилгын зан үйлүүдийн нэг болох “Хилийн тахилга”-ыг хийж ирсэн байдаг. Хятадын иргэншил үүссэн цагаас буюу МЭӨ 2200 оны орчим үеэс эхлэн, ямар ч төр барьж байсан хаан өвлийн туйлын өдөр бүрт Шан Ди (тэнгэрийн эзэн буюу Бүтээгч Бурхан)-д зориулж бухын тахилга үйлддэг байжээ.
Энэхүү тахилга нь өнөөгийн Бээжинд байрлах алдарт Хориотой хотын дотор орших Тэнгэрийн сүмд явагддаг байсан бөгөөд өнөөдөр тус сүм нь жуулчдын хөлд дарагдсан түүхэн дурсгалт газар болжээ.
Энэхүү уламжлал нь 1911 онд Сүн Ят Сен сүүлчийн Чин гүрний хааныг түлхэн унагах хүртэл тасралтгүй үргэлжилсэн байна. Өөрөөр хэлбэл, Хятадын хаан 4000 гаруй жилийн турш жил бүр Бүтээгч Бурханд буюу Шан Дид зориулан бух тахисаар ирсэн түүхтэй.
Гэхдээ яагаад энэ тахилга явагддаг байсан юм бол? Энэ л асуултыг Күнз (МЭӨ 551–479) өөрөө ч тавьсан байдаг. Тэр ингэж хэлжээ:
“Тэнгэр ба Газарт өргөх тахилгын ёслолыг ойлгосон хүн бол нэгэн улсын засаглалыг алгандаа харах мэт хялбархан удирдаж чадна.”
Күнзийн хэлэх гэсэн санаа нь: Хилийн тахилгын нууцыг тайлж чадах хүн л хаант улсыг удирдах оюун ухаантай байна гэсэн үг юм. Өөрөөр хэлбэл, МЭӨ 2200 онд Хилийн тахилга эхэлснээс МЭӨ 500 он орчимд амьдарч байсан Күнзийн үе хүртэл уг тахилгын жинхэнэ утга учир мартагдсан байжээ.
Гэвч анхны утга нь мартагдсан хэдий ч, Хятадын хаадууд Күнзийн дараах 2400 жилийн турш, буюу 1911 он хүртэл, энэхүү тахилгын ёслолыг жилийн жилд үргэлжлүүлэн үйлдсээр ирсэн байна.
Күнзийн асуултын хариу — “Зөв шударга” гэх хятад үгийн дотор
Хэрвээ Хятадын бичгийн системийг бүтээхэд шингэсэн утга учир нь мартагдаагүй байсан бол Күнз өөрийн асуултад хариулж чадах байсан байж мэднэ. “Зөв шударга” гэх үгийг бүтээдэг радикалуудыг ажиглая.
“Зөв шударга байдал” гэдэг нь “хонь” дээр “би” гэдгийг тавьж нийлүүлсэн ханз юм. Харин “би” гэдэг нь “гар” болон “жад” буюу “сэлэм” гэсэн хоёр хэсгээс бүрдэнэ. Энэ нь миний гар хонийг хөнөөснөөр зөв шударга байдал үүснэ гэсэн утгыг илэрхийлдэг. Өөрөөр хэлбэл, миний оронд хонийг золиосолсноор надад зөвт байдал ирдэг гэсэн санааг илтгэнэ.
Эхлэл номд еврейн тахилын систем эхлэхээс өмнө амьтны тахил өргөж байсан тухай өгүүлдэг. Жишээлбэл, Адамын хүү Абель болон Ноа нар тахил өргөсөн байдаг.
4 Абел бас хонин сүргийнхээ анхны төл болон түүнийхээ өөх тосноос өргөжээ. ЭЗЭН Абелыг болон түүний өргөлийг ойшоон хүлээн авсан боловч,
Эхлэл 4:4
20 Ноа ЭЗЭНд зориулан тахилын ширээ босгож, бүх цэвэр амьтад, бүх цэвэр шувуудаас аваад, тахилын ширээн дээр шатаалт тахил өргөв.
Эхлэл 8:20
It seems that early humankind understood that animal sacrifices pictured a substitute death on their behalf was necessary for righteousness. It seems that the early Chinese also understood this through their sacrifices.
‘Righteousness’ Fulfilled in Jesus
Есүс Христийн нэр төрлийн нэг алдартай хоч нь “Бурханы хонь” (Иохан 1:29) байв. Түүний үхэл нь үнэн зөв шударга байдал авчрах жинхэнэ тахил болсон бөгөөд бүх амьтны тахил, үүнд эртний хятадуудын Хилийн тахил ч зөвхөн үүнийг дүрсэлж байжээ. Абрахам-ын тахил, Мосегийн Үхрийн Дамжлагын тахил, Цэцэрлэг дэх могойнд өгсөн оньс мөн үүнийг заадаг байв. Хятадчууд ч хэдэн зуун жилийн турш энэ ойлголтыг мэдэрч байсан боловч Конфуциусын үед үүнийг мартаж орхисон бололтой.
Хятад бичиг нь эхэн үеийн Библийн түүхүүдтэй ижил төстэй байдгаараа Библийн түүхийг батлах баримтыг бидэнд өгдөг. Эдгээр эхний Библийн түүхүүд нь буддын гүн ухаанд ойлголт өгдөг Клешууд болон Дукхаг үүсгэсэн түүхэн үйл явдлуудыг мөн харуулдаг. Хилийн тахил болон Цэцэрлэгийн могойнд өгсөн оньс аль аль нь хүний түүхийн эхнээс эхлэн ойлгогдож байсан ирэх тахилыг урьдчилан таамагласан байна. Бүтээгч Бурханы төлөвлөгөө эхнээсээ Есүсийн амьдрал, үхэл, дахин амилалтад төвлөрч байв.
…Бидэнд Олгож Буй Бэлэг
Шударга ёс зөвхөн бидний хүчин чармайлт ба гавьяанаас ирдэг гэж бодож болох юм. Олон хүн өөрсдийн нүглийн төлбөрт зарим карма хэрэгтэйг хүлээн зөвшөөрдөг. Гэхдээ тэд энэ төлбөрийг гавьяа үйлс, хүчин чармайлтаараа барагдуулна гэж найдаж байдаг. Харин зарим нь кармын шаардлагыг хэзээ ч биелүүлж чадахгүй гэдгээ мэдэж, найдвараа алдсанаар хайнга амьдрах замыг сонгодог. Үүнийг харьцуулахад Евангелийн сургаал нь дараахыг хэлдэг:
21 Харин эдүгээ Бурханы зөв нь Хуулиас ангид илэрхийлэгдэв. Үүнийг Хууль ба Эш үзүүлэгчид гэрчилсэн юм.
Ром 3:21-22
22 Есүс Христэд итгэх итгэлээр Бурханы зөв нь итгэгч бүх хүнд байна. Ялгаварлал байхгүй.
Сайн мэдээний түүхийг судлах нь зүйтэй, учир нь энэ нь хүний амьдралд гүн гүнзгий нөлөөтэй асуултуудыг хөнддөг. Эртний хүмүүс энэ үнэнийг тахилын зан үйлээрээ тодорхой хэмжээнд ухаарч байсан бололтой. Бид энэ түүхийг үргэлжлүүлэн судлахын тулд Их үерийн үйл явдлаас сурсан сургамжуудыг цааш нь авч үзэх болно.
Ном Зүй
Кан, С.Х., & Нелсон, Этел. Эхлэлийн Нээлт (The Discovery of Genesis). 1979 он.
Нелсон, Этел., & Бродберри, Ричард. Эхлэл ба Күнзийн тайлж чадаагүй нууц (Genesis and the Mystery Confucius Couldn’t Solve). 1994 он.